Kəla Lake Chad Crisisben: Zande Dunyabe kəla Futu Kasamye Faltə-a Gomnati-ayen
…………Forum kəmoduwu Chadbe kəla tajirwa yanawube kaltəgəben
Zanna Ibrahim Mustafabe Luktəma-a Edita-a -Kura Kanempressbe Dawu Nauranzəbe kəntagə Januarybe kawunzə 23rd saa 2025
Katab kəla kaziyi korbe Africaye zauro zauro zəktəyen, Radio Ndarason International (RNI) kəlakəl am daraja’a kada’a, samno gomnati kəmaduwu Chad Basinbe kən 5th dəwo zauro təmazanadə dawarjin.
Shi samno kawu forumbedə, yim Talaata, kəntawu Januarybe kawunzə 28, saa 2025ro tədənadə, zande zauro kəla njiye nadəga zamzənadəben sədin. Mauduwu forumdəyedə, “Floods in the Lake Chad Basin: Faltə yanawube au Dawari batti?” wadə gozəna kəla zande kada suwudin shidoni fuwu basindəbe-a kuru kəndəga am miliyon kadabe-a lejinma.
Kaziyi kəmoduwu Chadbe: Nasha kəla Diwalwaben
Shi Lake Chad Basin də, na nji faida’a am miliyon 40 ma kozənaro, nasha faltə banna’a sətana saa mewu kozənadən. Loktu laan shidə kəmoduwu kura Africabe fal, njinzə fulutədəye səkə kəndaram dunyabe-a razəgə-a bannata, kuru yanawu kalkalgənyidəye njiye ngəwu suwudəna. Kaziyiwa anyi nəm rashidi siyasabe-a kazəyiya kərmaibe-aye səkkə kəndaramdəga waltə zauro sədin.
Maskuwadə kəla awowa shiga suwudinben yakkata. Futu yanawu dunyabe faltəye faidanzə mbeji yaye, am bastəmasoye kambiyi sadəna kəla dawari batti-a, cista batti-a, kuru kəlakəl ba-a ndikate lardəwa Basinbedəye banazəgə nashadən tajirwa lejin dəro. Adə shima karəgə zandeye kawu samnodə baditinno: kərmai ngəla-a dawari ngəla-adə raksə awowa kəndaram dunyabe faltəbedəga fulujinna, au shi basində tajirwa gozaa kojinna?
Kazadalawa Tafakarbe-a Am Cidawu-a Kəltə
Samnodə shima samno am letəgəramma kura-kurabe, ilmuwu korbe-a, wakilla jamabe-a, kuru kazadalawa fatobe-a, sammaso ilmu kəlzayin, sulhu-a, kuru diwal fuwuyero gashiptayin. Lake Chad Basin də nasha do lardə’a kadaye yakkata, Nigeria’a, Chad’a, Niger’a, Cameroon’a kunten, kuru kəlakəl ndikate kalangaiyyaye də zauro faida’a sulhu matəro. Fasal RNI yedə kowowa nasha sammason fantəro tawatsəyin, nəm kəltə-a zande-a kəla mauduwu do kalangai lardəye kozənayen sədin.
- Faltə yanawube-a, Dawari Batti-a, kuru Diwal Fuwube-a* Suro zandewa forumdəyen, manawudə dalilla njiye nashadəye suwudinsodəga bayanzayin. Shi awo do ne tǝmatǝnyi dǝ shima kǝndaram dunyabe wo, au kǝrmai dǝga wuzǝna dǝ? Njiye suro kəmaduwu Chad Basin yedə zauro tərana saa kozənadən, kuru nji samibe loktu-loktuyedə kəmaduwudəga fuzə kuru kənənga amsoye ro tajirwa suwudin. Hal adəlan, awowa gartəye kalkalro dawartənyi-a kuru awowa njiro cistaye kalkal gənyi-adə am laaye awowa banazayinro sorin. Faltə yanawubedə lamar dunyabe yaye, taasirnzədə ngəwusoro fatowaben fantin. RNI-a gawilwanzə-a ye nyiyanzadə shima kaziyi indi adə’a fəletə kuru letəgəramma duno’a gotə’a, nəm kəltə nasha’aye ngəla’a, kuru awo’a garye duno’a do raksə awowa alagəla’a amsoye’a sədinma. Zaman Bǝlin Kǝlakǝlbe-a Sulhube-a Forum saa adəyedə loktu faida’a suro bəlawuro kəla Lake Chad Basin’a waltəm yasayen. Futu kənasarbedə shima kəlakəl ndikate lardəwa-a, fannuwa-a, kuru bəla-aben. Gomnatiwa nashadəye-a, maskuwa-a, jamaye-a sulhu matəro cidazayin dəro, RNI də shima fuwuma wo kəla kowo faltə məradəzənayen. Shi samno kawu samnodəbe kəntawu Januarybe kawunzə 28th, saa 2025, wadə samno kozənaro gozəna—shima bowotə cidabe gomnatiwa Africabe-a kuru karafkawa dunyabe-aro lamarra korbe-a kərmaitəbe-a kəla Lake Chad Basinbedəga nazəyinbaro. raktənzə samma. Radio Ndarason International ye cidanzə dawartəma də raktə bayantəyin ba; fato hawarbedə tussuna kəla jama nashadəyen bowotəma, kuru faraskəram kəla lamar zauro faidaayen manatəye cin. Forum adə’a banatəlan, RNI ye banazəgə na do zande faida’a kəla futu yanawu faltəyen, kərmai’a, kuru fuwutə nashaye’a tədinma-katap faida’a fuwu do Lake Chad Basin ye dəro. Kawuli Təmabe Forumdə shima dama kaziyiwadəga kulastə bas gənyi amma kuru shima dama təma yitagattəgəye kuru raayiwa bəlin kəla tewurben suwudin. “Kəla kəltəyen, andeye raknyen kəla Lake Chad’s crisis yen falnyen,” bayan kərmai RNI ye gulzəna. Lamardə faraskəram zauro faida’a kəla am kura’a nashadəye hangalnza kəla Lake Chad Basin ye nzəliwoyen fəlezayin, fuwulanzə’a fuwutə’a, ngawotə’a gənyiro tawattəgə. Loktudə zauro karəngəzənadən, shim sammaso kəntawu Januarybe kawunzə 28, saa 2025 lan kara, loktu dunyadə kəla Lake Chad Basin Governors Forum kən 5thben kurunzə sədindən futu fuwube ngəlaro kuru tusshinma nasha Africabe zauro faida’a faldəro.
